Energie-takeaways van de VOKA-techtrip naar Israël
door: Jozef Mees
Ik vertrok naar Israël met behoorlijk wat reserves. Het is een complex land waar wel een en ander op aan te merken is. Nét daarom was ik ook nieuwsgierig naar hoe het er zou zijn. Bovendien keek ik ernaar uit om opnieuw met VOKA mee op missie te gaan. Zo’n meerdaagse buitenlandse trip levert altijd erg sympathieke contacten en synergieën op met mede-ondernemers.
Energielandschap in Israël: kaal?
Wanneer ik reis, dan ben ik uit passie voor het onderwerp zeer alert voor alles wat hernieuwbare energie is. Het viel me tijdens de trip doorheen Israël dan ook meteen op dat er op het eerste zicht weinig tot geen hernieuwbare energie te bespeuren was: haast geen zonnepanelen op daken of windturbines in het landschap.
Ik ben dus even gaan uitpluizen of wat ik zag ook effectief weergeeft hoe Israël omgaat met renewables.
Een precair militair evenwicht
Zoals bij alles in Israël is ook de energiesector sterk verweven met defensie. Het bouwen van windmolenparken is in dat opzicht niet evident. De turbines mogen onder geen beding de veiligheid in het gedrang brengen als stoorzender voor radars, luchtmacht-operaties, communicatie of andere militaire noden.
Tegelijk is Israël zich terdege bewust van haar ‘kwetsbaarheid’. Als ze om één of andere reden onvoldoende energie kunnen voorzien, kunnen ze heel moeilijk aankloppen bij hun ‘vijandige’ buurlanden. Energievoorziening wordt dus beschouwd als een nationale prioriteit.
Steenkoolvrij en geen kernenergie
In navolging van de klimaatnormen die wereldwijd nagestreefd worden, heeft ook Israël zich voorgenomen om tegen 2030 helemaal steenkoolvrij te zijn. Wat overigens niet betekent dat het land dan CO2-neutraal is. Energiebronnen in Israël zijn vandaag voor het grootste deel fossiele brandstoffen als steenkool en gas (deels uit eigen productie maar veelal geïmporteerd). Het gebruik van steenkool als energiebron is evenwel gehalveerd sinds 2015. Slechts 4 % van de energie was in 2018 hernieuwbaar, terwijl het streefdoel tegen eind 2020 op 10 % hernieuwbare energie ligt en dit target zal ook behaald worden. De nieuwe ambitie is nu: 17 % renewable energy tegen 2025.
Wat de uitbouw van kerncentrales betreft, werden mogelijke plannen in die richting wijselijk terug opgeborgen na de nucleaire ramp in het Japanse Fukoshima. Premier Netanyahu verklaarde toen: “de kans dat we de piste van nucleaire energie uitwerken is onwaarschijnlijk.”
Honderden windturbines
Op 1 januari van dit jaar werd in Israël een belangrijke overeenkomst afgesloten tussen de ministers van defensie, financiën, energie en milieu, waarmee de target van 10 % hernieuwbare energie tegen eind 2020 gehaald wordt. De ministeries kwamen overeen om een totaalbudget van 72 miljoen dollar vrij te maken voor honderden windturbines in het noorden van het land. De plannen zijn er, en de bouw van de molens start dus binnenkort.
Volgens het ministerie van energie halveerde het gebruik van steenkool sinds 2015, waarbij het land meer en meer gebruik maakt van aardgas uit eigen land. Goed om te weten is dat steenkoolcentrales 820 g CO2/kWh produceren, terwijl gascentrales slechts 490 g CO2/kWh uitstoten. Tegen 2025 wil Israël een nieuwe target halen van 17 % hernieuwbare energie.
Jaarrond zonnig
Hoewel wij er in februari weinig van hebben gemerkt – ‘t was écht koud daar – is één van de grootste energietroeven van Israël het aantal uren zon. Het is dus verwonderlijk dat er tot nu toe maar matig op fotovoltaïsche panelen werd ingezet. Expert Adam Kromer verklaart nochtans dat als elk dak in Israël voorzien zou worden van panelen, er maar liefst 50 % van de nodige energie kan worden opgewekt. Indrukwekkend!
Halverwege 2019 werden particulieren via een grote campagne aangemoedigd om zonnepanelen te plaatsen, en daar werd gretig op ingegaan. Het doel is om tegen eind 2020 het aantal zonnepanelen op daken (dat bij het begin van de campagne slechts 13.000 bedroeg) te verdubbelen.
Verplichte zonneboilers
Wat in Israël wél al jaren verplicht is bij nieuwbouw is het plaatsen van zonnecollectoren en zonneboilers voor het opwarmen van sanitair water. In dat opzicht is Israël dan ook koploper in de wereld, met een zonneboiler bij 90 % van de inwoners. Zo zie je maar: wanneer een maatregel wetmatig wordt opgelegd, is het effect navenant.
Ambities zijn hoog, hernieuwbaar energiepotentieel is nog hoger
Ik concludeer dat Israël zich bewust is van de energietransitie die zij zullen moeten maken om de klimaatakkoorden van Parijs mee te helpen realiseren. Ze hinken misschien wat achterop in vergelijking met landen uit West-Europa, maar ze hebben zeker de ambitie om ook hun aandeel hernieuwbare energie de komende jaren sterk op te drijven.
Israël is een land met een lange kustlijn in een mediterrane regio. De locatie is ideaal om in de toekomst het grootste deel van de energievoorziening uit groene energie te halen. Ze hebben het potentieel in zich om vele landen in de wereld achter zich te laten op vlak van een eigen productiecapaciteit van hernieuwbare energie. Ik ben erg hoopvol dat ze dit dan ook zullen waarmaken.
Jozef Mees, managing director Bureau 9000